ترمز به عنوان حیاتی‌ترین سیستم ایمنی در خودروها وظیفه‌ی کاهش سرعت و متوقف کردن خودرو را برعهده دارد. روغنترمز یکی از اجزای سیستم ترمز خودرو است و بدون وجود آن زمانی که پدال را فشار می‌دهید اتومبیل قادر به توقف نخواهد بود. روغنترمز در عملکرد سایر بخش‌های سیستم ترمز تاثیرگذار است و برای داشتن یک ترمز قوی نیاز به یک روغنترمز با کیفیت دارید. خواهشمندیم این مطلب را تا انتها مطالعه کنید، زیرا تمامی نکات مهم و کاربردی پیرامون روغنترمز خودرو را شرح داده‌ایم.
روغن ترمز چیست؟
مایع ترمز از لحاظ اصطلاحات مکانیکی یک نوع سيال هيدرولیکی است، که در دما و فشار زیاد کار می‌کند. در واقع برای اجرای صحیح وظیفه‌اش به دمای زیادی نیاز دارد و اگر دما به حد مورد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نظر نرسد روغن ترمز عملکرد صحیحی نخواهد داشت. وظيفه اصلی روغن، به حرکت درآوردن اجزاي سيستم ترمز خودرو است. یکی دیگر از ویژگی‌های مایع ترمز تراکم‌پذیری کم آن است و این خاصیت باعث انتقال نیرو از پدال به لنت‌ها و در نتیجه توقف خودرو می‌شود. وجود روغن ترمز در لوله‌های سیستم خودرو بسیار ضروری است و هر ماشینی روغن ترمز مخصوص به خودش را دارد.
نحوه کار روغن ترمز چگونه است؟
مراحل کار روغنترمز که منجر به ایست خودرو می‌شود، به طور ساده به بیان زیر است.
هنگامی که راننده پدال گاز را با پا می‌فشارد، این فشار به کالیپر ترمز رسیده و باعث فشرده‌شدن پیستون درون آن می‌شود.بعنوان مرحله دوم نیرویی به سمت روغنترمز وارد شده که باعث به حرکت درآوردن مایع ترمز در لوله‌های سیستم خودرو می‌شود. در ادامه فرآیند، نیروی وارد شده به پدال ترمز، به روتورهای دیسک‌ترمز می‌رسد و در آخرین مرحله اثر نیرو به لنت منتقل و در نهایت باعث کاهش سرعت و توقف چرخ‌های خودرو خواهد شد.
استاندارد‌های مهم در انتخاب روغنترمز
روغنترمز نقش اصلی را در سیستم ترمز ایفا می‌کند و استفاده از روغن مرغوب بسیار اهمیت دارد. فاکتورهای مختلفی جهت انتخاب یک روغنترمز استاندارد وجود دارد.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های روغن ترمز با کیفیت، در شرایط دمایی پایین حالت سیال خود را حفظ کند.
سازگاری روغن با سایر قطعات سیستم ترمز یکی دیگر از خواص آن است.
یک روغن ترمز خوب و استاندارد باید در بالاترین و پایین‌ترین دمای ممکن وظیفه خود را به درستی انجام دهد.
پایداری شیمیای، ثبات فیزکی، خاصیت ضدخوردگی و تراکم ناپذیری همچنین نقطه جوش بسیار بالا از دیگر شرایط برای انتخاب یک روغن ترمز ایده‌آل می‌باشد.
آشنایی با انواع روغن ترمز
امروزه تنوع بسیار زیادی از روغن ترمز در بازار مشاهده می‌شود و قبل از انتخاب و خرید روغن مناسب باید اطلاعاتی از انواع آن داشته باشید، به طور کلی در دو دسته تقسیم می‌شوند. تفاوت میان این دو نوع روغن در استفاده از تکنولوژی ترمز ضدقفل (ABS) می‌باشد.
1.مایع ترمز مبتنی بر سیلیکون: مایع ترمزهای بر پایه سیلیکون در وسایل نقلیه فاقد(ABS) استفاده می‌شود.
2.مایع ترمز مبتنی بر گلیکول: روغن ترمزهای متشکل از گلیکول معمولاً در خودروهایی با سیستم ترمز ضد قفل(ABS) بکار برده می‌شود. روغن ترمزهای خودرو توسط سازمان حمل و نقل آمریکا، شاخص DOT نام گرفته‌اند و سه نوع اصلی مایعات ترمز DOT3، DOT4و DOT5 اکنون در دسترس هستند. انواع روغن‌های ترمز که نام بردیم در نقطه‌جوش و میزان تراکم، تفاوت دارند و بر همین اساس هم مورد استفاده قرار می‌گیرند.
DOT3 : این مایع بر پایه گلیکول و به رنگ زرد است. از جمله مزایا این روغن می‌توان به دسترسی آسان و ارزان بودن اشاره کرد. جذب رطوبت بالا و حلال قوی رنگ از اصلی‌ترین معایب روغن DOT3 است. هر گونه جذب رطوبت توسط این روغن می‌تواند منجر به ایجاد خوردگی در سایر بخش‌های سیستم ترمز گردد.
DOT4: ترکیبات شیمیایی این روغن مشابه به DOT3 است، با این تفاوت که رنگ این روغن آبی است. از مزایا استفاده روغن DOT4، توانایی فوق‌العاده در برابر دما زیاد و دسترسی در اکثر مکان‌ها نام برد. میزان جذب رطوبت این مایع ترمز در مقایسه با DOT3 کمتر است. برای برخی از خودروهای مدل بالا روغن DOT4 استفاده می‌شود.
DOT5: این روغن ترمز متفاوت از دو نوع قبلی و مبتنی بر سیلیکون است. روغن ترمز DOT5 برای خودروهای درجه بالا مانند ماشین آلات نظامی که توانایی مقابله با شرایط سخت دارند، طراحی و تولید می‌شوند. عملکرد این روغن در ترمزگیری بسیار فوق‌العاده و در برابر جدب آب مقاوم است.
DOT5.1: این نوع روغن از نظر سازگاری و رنگ مشابه DOT4 و DOT3 است. برای استفاده در خودروهای مسابقه‌ای تولید و عرضه شده است. میزان دما جوش این روغن مشابه DOT5 است.
زمان تعویض روغن ترمز
کیفیت مایع ترمز همانند سایر قطعات خودرو باید سالانه یا دوره‌ای بررسی و در صورت نیاز تعویض شود. در اکثر دفترچه راهنمای خودروها زمان مناسب تعویض روغن درج شده و شما با مطالعه آن از نوع روغنترمز خودروی خود مطلع خواهید شد. به توصیه مکانیک‌ها بهتر است هر ۲ سال یک بار روغن ترمز را تعویض کنید اما نشانه‌هایی وجود دارد که خبر از تعویض روغن می‌دهد. 5 نشانه اصلی به شرح زیر است:
- روشن شدن چراغ چک و تعویض روغن : بهترین روش جهت تست وضعیت سطح روغنترمز در خودرو توجه به چراغ چک است، اگر سطح روغن کم باشد هر دو چراغ روشن می شوند.
- صدای موتور: شنیدن هر نوع صدای غیرعادی باید جدی گرفته شود، اگر روغن شما به درستی کار خود را انجام ندهد، صدای موتور افزایش می‌یابد. این صدا به دلیل اصطکاک بین قطعات موتور ایجاد می‌شود که شما باید این موارد را در موارد اضطراری در نظر بگیرید.
- نشت روغن: مشاهده لکه‌های روغن بر سطح زمین از خودرو به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد. سعی کنید به سرعت علت آن را پیدا کرده و رفع نمایید.
- دود اگزوز: در برخی مواقع یکی از علائم هشدار دهنده برای تعویض روغن، خارج شدن دود از لوله اگزوز خودرو است. اگر دود خارج شده از اگزوز سیاه باشد، باید روغن ترمز خارج شود.
- بوی روغن در داخل ماشین: استشمام هر نوع بوی روغن یا گاز به علت نشت روغن است و باید به سرعت برای تعویض روغن اقدام کنید.
نکات مهم در استفاده از روغن ترمز
هرگز دو روغن ترمز با استاندارد متفاوت را باهم ترکیب نکنید.
بعد از تعویض روغن، روغن ترمز قدیمی را در محیط زیست رها نکنید.
روغن ترمز مایعی سمی و خطرناک است، حتما دور از دسترس کودکان نگه دارید.
روغن ترمز را در زمان مناسب تعویض کنید.
در صورت تماس با روغن ترمز، از آب برای شستن استفاده نمایید.
سخن پایانی
به عنوان سخن آخر باید بگوییم نگهداری از سیستم ترمز خودرو به ویژه روغن تنها به چند نکته کاربردی نیاز دارد. توجه به این دو نکته ضروری است، نوع روغنترمز مورد استفاده خودروتان را بدانید و به زمان تعویض روغن حساس باشید. همچنین باید بدانید که خرید روغنترمز معتبر و استاندارد نقش مهمی در حفظ سلامت سامانه ترمز دارد.
